Soyanın ətraf mühit şəraitində tələbatları
Soya müxtəlif iqlim zonalarına uyğun çoxsaylı sortları ilə dünyanın bir çox yerində uğurla yetişdirilir. May-sentyabr aylarında orta gündəlik temperaturun 25 ° C olduğu vaxtlar soya istehsalı üçün uyğun mühit olduğu qəbul edilir. 18 ° C-dən aşağı və 40 ° C-dən yuxarı temperatur soya böyüməsinə mənfi təsir göstərə bilər. Böyüməkdövründə soya bitkisinin 550-600 mm. suya ehtiyac var. Torpağın aşağı temperaturda olması soya paxlasında cücərməni təxirə salır. Buna görə, məhsuldarlığı təmin etmək üçün torpaq istiliyinin artdığı aprel ayının sonuna qədər gözləmək lazımdır. Aşağı və çox yüksək temperaturlar yarpaq və çiçək inkişafının qarşısını alır. Məsələn, 29 ° C-dən yüksək olan gecə istiliyi effektivliyin 10% azalmasına səbəb ola bilər. Xüsusilə həddindən artıq isti bölgələrdə havanın aşağı rütubətdə olması qabıqlardakı dənələrin dolmasına mənfi təsir göstərir və məhsulu azaldır. Bu səbəbdən quru hava şəraitində lazımlı nəm mühitini suvarma ilə təmin etmək faydalı olardı.
Gün uzunluğu soya bitkilərinin böyüməsinə və inkişafına təsir göstərən ən vacib iqlim amillərindən biridir. Soya qısamüddətli bir bitkidir. Günün uzunluğu artdıqca çiçəklənmə xeyli gecikir. Soya çiçəklənməsi üçün kritik gün uzunluğu 10-12 saat arasında dəyişir. Gec yetişən soya növləri gün uzunluğuna daha həssasdır. Soya bitkisi uzun gün şəraitində daha çox çiçək istehsal edir, lakin çiçəklərin tökülmə sürəti artır.
Bitki böyümə mövsümü yaz aylarına təsadüf etdiyi üçün soya bitkisinin suya çox ehtiyacı olur. Böyümə dövründə ümumilikdə 500-700 mm su sərf edilir. Bölgələrə görə dəyişsə də, soyanın həftəlik su istehlakı 50 mm-ə qədər ola bilər. Soya toxumları cücərmək üçün öz sularının 50% -ni almalıdır. Əks təqdirdə, normal bir cücərmə göstərə bilməz. Araşdırmalar göstərir ki; soya bu dövrdə ümumi su istehlakının 65-75%-dən istifadə edir. Soya yetişdirilməsi suvarmanın az olduğu yerlərdə heç vaxt edilməməlidir. İnkişaf dövründə, xüsusilə çiçəklənmə və meyvə əmələ gəlməsi dövründə, bitkilər susuzluq stresindədirsə, çiçək və meyvə düşməsi artır. Bu səbəbdən çiçəklənmə-yetişmə dövründə torpaqda kifayət qədər suyun saxlanmasına böyük diqqət yetirilməlidir. Xüsusilə hava istiliyinin 35 ° C-ni keçdiyi dövrlərdə suvarma yolu ilə torpaqda kifayət qədər suyun olması təmin edilməlidir.
Soya çox qumlu torpaqlar xaricində müxtəlif növ torpaq növlərində yaxşı böyüyür. Qumlu-gilli torpaqlar soya üçün ən yaxşı böyümə mühitidir. Duzlu, qısır torpaqlarda soya məhsulu əhəmiyyətli dərəcədə azalır. Quru şəraitdə arpa və buğdaya nisbətən daha həssasdır, lakin qarğıdalıdan daha davamlıdır. Torpağın turşuluğu soya üçün çox vacibdir. Bununla yanaşı, soya bakteriyalarının asidli torpaqlarda yaxşı inkişaf edə bilməyəcəyi və turşu xarakterli gübrələrə üstünlük verilməməli olduğu da bilinməlidir.
*4777 
