Düzgün gübrələmə ilə keyfiyyətli məhsula bir addım daha yaxın!

17 February 2021

Düzgün gübrələmə ilə keyfiyyətli məhsula bir addım daha yaxın!

Kartof torpaqdan arasıkəsilmədən qida tələb edən bitkilərdəndir.Torpağın qida maddələri ilə təmin olunma dərəcəsindən, becərildiyi şəraitdən istehlak təyinatından (ərzaq, toxum, yem, nişasta, spirt və s.) asılı olaraq kartof bitkisinə üzvü və mineral gübrələr verilir.  Torpaqdan götürülən bitki qidasının təxminən 1 / 3-i  bitkinin yaşıl hissəsində yığılır və qalan miqdarı yumruda saxlanılır. Əsas qida maddələrindən kartof ən çox kalium, sonra azot və daha sonra fosfor tələb edir. Üzvi gübrələrin hər hektara 30-40 ton verilməsi, torpağın fiziki xüsusiyyətlərini yaxşılaşdırır. Üzvi gübrə kartof məhsulunu artırmaqla, ondakı nişastanın miqdarını da çoxaldır. Mineral gübrələr üzvi gübrələrlə əlaqədar birgə verilir. Bir ton kartof yumruları torpaqdan təxminən 5-6 kq azot, 8-10 kq kalium, 1.5-2 kq fosfor mənimsəyir ki, bunlar gübrə kimi torpağa qaytarılmalıdır.

Kartof əkinçiliyində gübrələmə tövsiyələri verilərkən məhsulun inkişafı , böyümə müddəti, torpaq quruluşu, suvarma sayı  və hədəflənən  məhsul miqdarı nəzərə alınmalıdır. Kartof əkinçiliyində kifayət qədər və qənaətli məhsul istehsal etmək üçün torpaq analizinə görə gübrələmək lazımdır. Bu səbəblə azot gübrəsi tətbiq etmək üçün kartof əkiləcəyi sahələrdə torpaq nümunələri 60 sm dərinlikdən alınmalı və analiz edilməlidir.

Digər tərəfdən kartofa veriləcək gübrələrin miqdarı arasında müəyyən bir nisbət olmalıdır. Əks təqdirdə, verilən gübrədən kifayət qədər fayda əldə edilə bilməz. Bundan əlavə, yüksək üzvi maddə olan torpaqlarda azot miqdarı az tutulmalıdır.  Torpağın fosfor və kalium tutma miqdarı yüksək olarsa, bu elementlərin miqdarı artırılmalıdır.

Azotlu Gübrələmə: Kartof bitkisinin azotlu gübrəyə çox ehtiyacı var.

Kartof qumlu torpaqlarda yetişdirildiyindən və çox miqdarda suvarma tələb olunduğundan, əhəmiyyətli miqdarda azot yuyulur. Kartof yetişdirilməsinin məqsədindən asılı olaraq azotlu gübrə dozasını çox yaxşı tənzimləmək lazımdır. Azot gübrəsinin çox verilməsi  bitkinin vegetativ böyüməsini təşviq edir, lakin yumru əmələ gəlməsini ləngidir. Bununla yanaşı çox miqdarda azotlu gübrə aşağıdakı fəsadlara yol aça bilər:

  • Kartof  yumrusunda quru maddələrin  yığılmasının qarşısını alır.
  • Yumru içindəki azaldıcı şəkər miqdarını yüksəldir.
  • Erkən yetişən  məhsullarda kök yumrularının saxlama müqavimətini azaldır.
  • Bitkidə kök yumrularının əmələ gəlməsini ləngidir.

Bu səbəblə, kök yumrularının yetişdirildiyi sahələrdə artıq azot gübrəsinin istifadəsi tövsiyə edilmir. Bundan əlavə, kök yumrularının çox böyüməsinin qarşısını almaq üçün toxumluq  kartof  istehsalında da  azotlu gübrələrin yüksək dozaları tövsiyə edilmir. Yumru əmələ gəlməsini tənzimləmək və azotun yuyulmasının qarşısını almaq üçün azotlu gübrələrin ən azı iki dəfə kartofa verilməsi tövsiyə olunur. Veriləcək gübrənin 1/2 hissəsi əkin zamanı , qalan hissəsi isə dibdoldurma zamanı (bitkilər torpaq səthində çıxdıqdan 3-4 həftə sonra) verilməlidir. Çox qumlu torpaqlarda azot gübrəsi çiləmə suyu ilə qarışdırılmalı və bir neçə dəfə verilməlidir.

Kartof əkinçiliyində istifadə ediləcək azot gübrəsinin miqdarı hədəflənən məhsuldarlığa və torpaq quruluşuna görə hesablanır. Çünki kartof bitkisinin müəyyən bir kök yumru verməsi üçün torpaqdan müəyyən miqdarda azot çıxarılmalıdır.

Fosfor gübrələməsi: Kartof bitkisi müəyyən bir yumru məhsulu əldə etmək üçün torpaqdan kifayət qədər miqdarda fosfor çıxarmalıdır. Bu miqdar azot və kaliumla müqayisədə çox azdır. Azot gübrələməsində olduğu kimi, fosfor gübrəsinin  miqdarı da  hədəflənən məhsuldarlıq səviyyəsinə görə təyin olunur. Fosfor gübrəsini tətbiq edərkən torpağın quruluşundan asılı olaraq, torpaq ehtiyatları hesablamaya daxil edilməlidir. Kartof bitkilərində verilən fosfor gübrəsi, yalnız bitkinin böyüməsini stimullaşdırmır, həm də bitkilərin digər gübrələrdən maksimum dərəcədə faydalanmasına imkan verir. Fosfor gübrələrinin təsiri aşağıdakı kimi sadalana bilər:

  • Bitkilərdə erkən inkişafa kömək edir.
  • Erkən dövrdə kök yumrularının əmələ gəlməsini təşviq edir.
  • Bitki başına kök yumrularının sayını artırır.
  • Xəstəliklərə qarşı müqaviməti artırır.

Hesablanmış bütün fosfor gübrəsi əkin əvvəl və ya əkin zamanı tətbiq olunmalıdır.

Kaliumla Gübrələmə: Kartof bitkisi torpaqdan çox miqdarda kalium qəbul edir. Digər qida maddələrində olduğu kimi, müəyyən bir məhsulun əmələ gəlməsi üçün bitki torpağından kifayət qədər miqdarda kalium çıxarılmalıdır. Kartof bitkisinə tətbiq olunan kalium gübrələri bitki üçün böyümək və inkişaf etməklə yanaşı aşağıdakı faydaları da verir:

  • Kök yumrularında quru maddə yığılmasını artırır.
  • Kök yumrularının saxlama müqavimətini artırır.
  • Yumruda qabığın əmələ gəlməsini təşviq edir.
  • Kök yumrularında istənməyən fermentlərin əmələ gəlməsinin qarşısını alır.